Van Milletvekili  Muazzez ORHAN," İnternetten alışveriş insanları mağdur ediyor

Van Milletvekili  Muazzez ORHAN, e-alışveriş mağduriyetlerini TBMM Gündemine taşıdı.

VANHABER - Van Milletvekili  Muazzez ORHAN," İnternetten alışveriş insanları mağdur ediyor! Denetimsizlik-Kuralsızlık, haksızlık yapanın yanına kar kalmasına imkan sunuyor. e-alışveriş mağduriyetleri hakkında Ticaret Bakanı Sn. Ruhsar PEKCAN'a soru önergesi ile bazı sorular sordum. TBMM'nin konuyu araştırması için TBMM'ye Meclis Araştırma Önergesi verdim."dedi.

TBMM'ye Meclis Araştırma Önergesi verilen yazıda şunlar yeraldı:

"Dijitalleşmenin her alanda olduğu gibi e-ticaret alanında da çok hızlı bir şekilde geliştiği ve konu hakkında mevzuat ve uygulamada sorun yaşandığı, vatandaşların birçok alanda mağdur edildiği dönem dönem kamuoyuna yansımaktadır. Mevcut sorunlu yapıya dair çözümlerin bulunması, sorumlulara yönelik yasal yaptırımların geliştirilmesi ve bu ihlallerin bir daha yaşanmaması ve e-mağduriyetlerin azaltılması için gerekli tedbirlerin alınması amacıyla Anayasa’nın 98’inci, İçtüzüğün 104’üncü ve 105’inci Maddeleri gereğince Meclis Araştırması açılmasını saygılarımla arz ederim.  "                                                                                                             
GEREKÇE: Bilişim teknolojilerinin sunduğu imkanlar nedeniyle pazarlama ve ticaretin web tabanlı bir gelişim gösterdiği bilinmektedir. Dünya’da ve Türkiye’de bu eğilimin çok hızlı bir ivmeyle devam ettiği bir süreç yaşanıyor. Tüketim süreçlerinin dijitalleşmesi; barınma, beslenme, bilgi edinme gibi temel hakları etkilemektedir. Vatandaşların; çeşitlenen, karmaşıklaşan tüketici sözleşmelerinden mağdur olmaktadır. Tüketici haklarının bu süreçlerde koruması temel hakların korunması anlamına gelmektedir. Koronavirüs etkisi nedeniyle tüketimin dijitalleşmesinde yeniden artış yaşanmaktadır. Yurttaşların bu süreçlerde hak kaybı yaşamaması, maddi ve manevi zarar uğratılmaması için kamusal ve etkili bir denetim sistemi kurulmalıdır.  Anayasanın 172 maddesinin gereği olarak “devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler almalı, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik etmelidir.” Bu kapsamda; mevzuat ve uygulamada birçok sorunun yaşandığı, vatandaşların mağduriyetlerinin ya hiç giderilmediği ya da çok uzun sürelerle giderilmediği, hak arama yollarının yeterli olmadığı, var olan hak arama yolları hakkında yeterli düzeyde farkındalık olmadığı, tüketici hakem heyetlerine mağduriyetlerin kısmen iletildiği,  dönem dönem kamuoyuna yansımaktadır. Bu alış veriş siteleri ile ilgili çoğu zaman muhatap bulunamamakta ve çok kapsamlı sorun ve şikayet yaşanmaktadır.  Tüm bunlara bakıldığında tüketici haklarına dair denetimlerin yeterince yapılmadığı görülmektedir.
Evrensel tüketici haklarını olarak bilinen; temel ihtiyaçların karşılanması, sağlık ve güvenliğin korunması, serbest seçim, bilgi edinme, eğitilme, tazmin (zararların karşılanması) temsil edilme ve kamuoyu oluşturma, sağlıklı bir çevrede yaşama ve şikayet etme haklarının Türkiye’de yeterince uygulanmadığı, 6502 Sayılı Tüketici Haklarının Korunması Hakkında kanunun temel ilkelerinin ihlal edildiği bilinmektedir. Mesafeli sözleşmelere ilişkin gerekli bilgilendirmeler yapılmamakta, cayma haklarının kullanımında sorun yaşanmaktadır. Elektronik ticaret ve elektronik sözleşmeler konusunda yurttaşların korunduğu mekanizmaların geliştirilmesi gerekmektedir. İnternetten, telefon üzerinden ve diğer dijital platformlardan yapılan alışverişler vatandaşlar için fahiş zararlara yol açabilmekte ve ilgili hak arama süreçleri çeşitli nedenlerle ya çok uzun sürmekte ya da sonuçsuz kalmaktadır. Bazı internet siteleri bu denetimsizliği suiistimal etmekte bazıları ise sanal dolandırıcılık ve e-sahtekarlık yapmaktadır. 

E-ticaret ve e-pazarlama bağlamında dolandırılması durumunda, yurttaşların başvurabileceği mekanizmalar mutlaka geliştirilmeli, gerekli mevzuat düzenlenmeleri yapılmalı ve kurumsal yapılanma kurulmalıdır. Sanal alışveriş sırasında kredi kartı dolandırıcılığına maruz kalan yurttaş sayısının azaltılması için yürütülmesi gereken çalışmalar hızlandırılmalı ve bu kapsamdaki tedbirler etkinleştirilmelidir. Hakkında şikayet olan sanal alışveriş sitelerinin hızlı ve etkili bir şekilde sınırlandırılması, bu sitelerin incelenmesi ve gerekiyorsa faaliyetlerinin durdurulması için güçlü mekanizmalar kurularak yurttaşların bu alandaki mağduriyetleri azaltılmalıdır. Tüketiciye, bilgilendirme ve cayma haklarını kullandırmadığı için yaptırıma maruz kalan e-firmalar tespit edilmeli, mağdur etmekte ısrarlı olan firmalar kamuoyunun bilgisine sunulmalı ve belirli koşullarda faaliyetleri durdurulmalıdır. E-mağduriyete yol açtıkları için yaptırıma maruz kalan veya faaliyetleri durdurulan firma listesi uygun araçlarla kamuoyuna duyurulmalıdır. 

Koronavirüs süreci nedeniyle sanal alışverişte bir artış olduğu bu durumunda e-mağdur sayısında artışa yol açtığı kamuoyunun bilgisine yansımaktadır. Hem e-sözleşmelerin farkındalığına ilişkin çalışmaların arttırılması hem de tüketici haklarının kurumsal anlamda desteklenmesi gerekecektir.  Tüketici hakem heyetleri, tüketici mahkemeleri ve tüketici kurullarına gelen “e-mağduriyet” verilerini kamuoyu ile paylaşacak güncel bir e-platform kurulması sağlanmalı hem yurttaş hem de firmalar mağdur olmadan önce yönlendirilmelidir. Tüketicilerin korunması amacıyla kurulan tüketici derneklerinin konu hakkındaki görüş, öneri, eleştiri ve değerlendirmelerini almak amacıyla  yapılabilecek çalışmalar mevcuttur. Güncel ve gelişen bir konu olan e-ticaret ve e-pazarlama süreçleri salt mevzuat boyutuyla değil küresel boyutları olan bir mesele olarak ele alınmalıdır. 

Söz konusu tüketici haklarının geliştirilmesi amacıyla incelenmesi ve araştırılması temel hukuk normlarının, uluslararası hukukun ve anayasanın gereğidir. Bu kapsamda yurttaşların e-ticaret ve e-pazarlama kapsamında hak ihlallerinin araştırılması, yanı sıra mağduriyetlerin giderilmesine yönelik tespitlerin ortaya konulabilmesi amacıyla bir Meclis Araştırması açılmasını arz ve teklif ederiz."denilmişti.

Epostadan gelen açıklama ve dilekçelerin devamı şöyle sıralandı:

"TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Aşağıdaki sorularımın Ticaret Bakanı Ruhsar PEKCAN tarafından Anayasanın 98’ inci ve TBMM İçtüzüğünün 96’ ncı ve 99’ uncu maddeleri gereğince yazılı olarak cevaplandırılmasını saygılarımla arz ederim.

Muazzez ORHAN IŞIK
Van Milletvekili 

Bilişim teknolojilerinin sunduğu imkanlar nedeniyle pazarlama ve ticaretin web tabanlı bir gelişim gösterdiği bilinmektedir. Dünya’da ve Türkiye’de bu eğilimin çok hızlı bir ivmeyle devam ettiği bir süreç yaşanıyor. Tüketim süreçlerinin dijitalleşmesi; barınma, beslenme, bilgi edinme gibi temel hakları etkilemektedir. Yurttaşlar; çeşitlenen, karmaşıklaşan tüketici sözleşmelerinden mağdur olmaktadır. Tüketici haklarının bu süreçlerde koruması temel hakların korunması anlamına gelmektedir. Koronavirüs etkisi nedeniyle tüketimin dijitalleşmesinde yeniden artış yaşanmaktadır. Yurttaşların bu süreçlerde hak kaybı yaşamaması, maddi ve manevi zarar uğratılmaması için kamusal ve etkili bir denetim sistemi kurulmalıdır.  Anayasanın 172 maddesinin gereği olarak “devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler almalı, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik etmelidir.” Bu kapsamda; mevzuat ve uygulamada birçok sorunun yaşandığı, yurttaşların mağduriyetlerinin ya hiç giderilmediği ya da çok uzun sürelerle giderilmediği, hak arama yollarının yeterli olmadığı, var olan hak arama yolları hakkında yeterli düzeyde farkındalık olmadığı, tüketici hakem heyetlerine mağduriyetlerin kısmen iletildiği,  dönem dönem kamuoyuna yansımaktadır. Bu alış veriş siteleri ile ilgili çoğu zaman muhatap bulunamamakta ve çok kapsamlı sorun ve şikayet yaşanmaktadır. 
Tüm bunlara bakıldığında tüketici haklarına dair denetimlerin yeterince yapılmadığı görülmektedir.

Evrensel tüketici haklarını olarak bilinen; temel ihtiyaçların karşılanması, sağlık ve güvenliğin korunması, serbest seçim, bilgi edinme, eğitilme, tazmin (zararların karşılanması) temsil edilme ve kamuoyu oluşturma, sağlıklı bir çevrede yaşama ve şikayet etme haklarının Türkiye’de yeterince uygulanmadığı, 6502 Sayılı Tüketici Haklarının Korunması Hakkında kanunun temel ilkelerinin ihlal edildiği bilinmektedir. Mesafeli sözleşmelere ilişkin gerekli bilgilendirmeler yapılmamakta, cayma haklarının kullanımında sorun yaşanmaktadır. Elektronik ticaret ve elektronik sözleşmeler konusunda yurttaşların korunduğu mekanizmaların geliştirilmesi gerekmektedir. İnternetten, telefon üzerinden ve diğer dijital platformlardan yapılan alışverişler yurttaşlar için fahiş zararlara yol açabilmekte ve ilgili hak arama süreçleri çeşitli nedenlerle ya çok uzun sürmekte ya da sonuçsuz kalmaktadır. Bazı internet siteleri (Evform, İstanbul Bilişim, indirmzade vb.) bu denetimsizliği suiistimal etmekte bazıları ise sanal dolandırıcılık ve e-sahtekarlık yapmaktadır. 

Bu bağlamda:

1)    E-ticaret ve e-pazarlama bağlamında dolandırılması durumunda yurttaşların başvurabileceği mekanizmalar nelerdir?
2)    2010-2020 yılları arasında sanal alışveriş sırasında kredi kartı dolandırıcılığına maruz kalan yurttaş sayısı yıllar itibariyle kaçtır? Bu durumları azaltmak için hangi tedbirler yürütülmektedir. 
3)    Hakkında şikayet olan sanal alışveriş sitelerinin hızlı ve etkili bir şekilde sınırlandırılması, bu sitelerin incelenmesi ve gerekiyorsa faaliyetlerinin durdurulması için hangi çalışmalar yürütülmektedir?
4)    Tüketiciye bilgilendirme ve cayma haklarını kullandırmadığı için yaptırıma maruz kalan e-firma sayısı 2019 ve 2020 yılları için kaçtır? Bu firmaların faaliyetleri hangi koşullarda durdurulmaktadır?
5)    E-Mağduriyete yol açtıkları için yaptırıma maruz kalan veya faaliyetleri durdurulan firma listesi hangi araçlarla kamuoyuna duyurulmaktadır?
6)    Koronavirüs sürecinde sanal alışveriş mağduriyetlerinde bir artış yaşanmış mıdır? Konu hakkında alınan ilave tedbirler nelerdir?
7)    Kapıda teslim ve kapıda ödemede; sözleşmeye nitel, nicel ve fiyata göre aykırılık söz konusu ise tüketiciler nasıl korunmaktadır?
8)    Tüketici hakem heyetleri, Tüketici mahkemeleri ve Tüketici kurullarına gelen “e-mağduriyet” verilerini kamuoyu ile paylaşacak güncel bir e-platform kurmayı planlıyor musunuz?
9)    Hakem heyetine gidilmeden mağduriyetleri önleyecek bir mekanizma var mıdır? Bu mekanizmalar hangi sürelerle nasıl işletilmektedir? 
10)    Hakem heyetlerine gidilen durumlarda ortalama çözüm süresi kaç gündür? Hakem heyetlerinde tüketicilerin haklı görülme oranı nedir? Tüketicilerin haklı görülmesi durumunda firmalara hangi yaptırımlar uygulanmaktadır.
11)    Tüketicilerin korunması amacıyla kurulan tüketici derneklerinin konu hakkındaki görüş, öneri, eleştiri ve değerlendirmelerini almak amacıyla  yürütülen çalışmalar nelerdir? Bu amaçla yapılan çalıştay, panel, konferans vb. faaliyetlerin raporları kamuoyu ile paylaşılacak mıdır?"denildi.

VAN GAZETESİ - E POSTA VAN MİLLETVEKİLİ HABERİ